روغن موتور ایرانی یا خارجی، کدام یک به درد ماشین ما می‌خورد؟ راهنمای کامل انتخاب روغن برای خودروهای داخل ایران

اگر پیشرانه (موتور) را قلب تپنده خودرو بدانیم، روغن موتور بدون شک خون جاری در رگ‌های آن است. این مایع حیاتی، وظایفی بسیار فراتر از یک روان‌کننده ساده بر عهده دارد و سلامت و طول عمر مهم‌ترین بخش خودروی شما مستقیماً به انتخاب صحیح آن بستگی دارد. روغن موتور با گردش در پیچیده‌ترین بخش‌های پیشرانه، چندین ماموریت کلیدی را به طور همزمان انجام می‌دهد:

• روانکاری و کاهش اصطکاک: مهم‌ترین وظیفه روغن، ایجاد یک لایه محافظ بین قطعات فلزی متحرک موتور است تا از سایش و اصطکاک ویرانگر آن‌ها جلوگیری کند.
• خنک‌کاری: روغن با جذب حرارت ناشی از احتراق و اصطکاک، به خنک نگه داشتن قطعات حیاتی موتور کمک می‌کند.
• تمیزکاری: مواد افزودنی شوینده در روغن، دوده، رسوبات و ذرات میکروسکوپی ناشی از کارکرد موتور را در خود معلق کرده و از تشکیل لجن‌های خطرناک جلوگیری می‌کنند.
• آب‌بندی: روغن، فضاهای میکروسکوپی بین رینگ پیستون و دیواره سیلندر را پر کرده و به حفظ فشار احتراق و جلوگیری از نشت گاز کمک می‌کند.
• جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی: افزودنی‌های ویژه، قطعات داخلی موتور را در برابر اکسیداسیون و اسیدهای خورنده ناشی از احتراق محافظت می‌کنند.

در این راهنمای جامع، ما به شما کمک می‌کنیم تا با خیال راحت، بهترین روغن موتور را برای خودروی خود، بودجه و سبک رانندگی‌تان انتخاب کنید و از افتادن در دام محصولات تقلبی در امان بمانید.

همچنین بخوانید: بهترین روغن موتور برای ماشین! چه نوع روغن موتوری برای خودروی من مناسب است؟

رمزگشایی از قوطی روغن: چگونه زبان تخصصی روغن موتور را یاد بگیریم

برای انتخاب درست، ابتدا باید با سه مشخصه اصلی که روی هر قوطی روغن موتور درج شده است، آشنا شویم: تکنولوژی ساخت (پایه روغن)، گرانروی (ویسکوزیته) و سطح کیفیت. این سه مورد، شناسنامه یک روغن موتور هستند

تکنولوژی ساخت (پایه روغن) – مینرال، سنتتیک یا نیمه سنتتیک

پایه و اساس هر روغن موتور، روغن پایه‌ی آن است که به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• روغن مینرال (معدنی): این روغن‌ها مستقیماً از تصفیه نفت خام به دست می‌آیند و ساده‌ترین و قدیمی‌ترین نوع روغن موتور هستند.

• مزایا: قیمت بسیار پایین و اقتصادی.
• معایب: به دلیل فرآیند تصفیه ساده‌تر، دارای ناخالصی‌های طبیعی هستند، در دمای بالا زودتر اکسید شده و خاصیت خود را از دست می‌دهند و نیاز به تعویض در فواصل زمانی کوتاه‌تری دارند.
• کاربرد: مناسب برای خودروهای با تکنولوژی قدیمی‌تر و موتورهای ساده که فشار زیادی را تحمل نمی‌کنند.
• روغن تمام سنتتیک (Fully Synthetic): این روغن‌ها در آزمایشگاه و طی فرآیندهای پیچیده شیمیایی مهندسی می‌شوند. مولکول‌های آن‌ها یکنواخت، خالص و برای عملکرد بهینه طراحی شده‌اند.

• مزایا: عملکرد فوق‌العاده در دماهای بسیار بالا و بسیار پایین، مقاومت عالی در برابر اکسیداسیون، عمر طولانی‌تر (فواصل تعویض بیشتر)، کاهش مصرف سوخت و محافظت بی‌نظیر از قطعات موتور.
• معایب: قیمت بسیار بالاتر نسبت به دو نوع دیگر.
• کاربرد: بهترین انتخاب برای موتورهای مدرن، خودروهای توربوشارژ، خودروهای اسپرت و رانندگی در شرایط سخت (ترافیک سنگین، دمای شدید).
• روغن نیمه سنتتیک (Semi-Synthetic): این نوع روغن، ترکیبی هوشمندانه از روغن پایه مینرال و سنتتیک است.

• مزایا: تعادلی منطقی بین قیمت و عملکرد ایجاد می‌کند. محافظت و پایداری آن بسیار بهتر از روغن مینرال است، در حالی که قیمت آن از تمام سنتتیک ارزان‌تر است.
• معایب: عملکرد آن به خوبی روغن تمام سنتتیک نیست و معمولاً درصد ترکیب روغن سنتتیک و مینرال روی بسته‌بندی مشخص نمی‌شود.
• کاربرد: گزینه‌ای عالی و محبوب برای طیف وسیعی از خودروهای امروزی که در جاده‌های ایران تردد می‌کنند

گرانروی (ویسکوزیته) – عدد جادویی SAE چیست

گرانروی یا ویسکوزیته، به زبان ساده، میزان مقاومت روغن در برابر جاری شدن یا همان «غلظت» آن را نشان می‌دهد. این شاخص توسط انجمن مهندسان خودرو (SAE) استانداردسازی شده و به صورت یک کد مانند 10W-40  روی قوطی روغن نمایش داده می‌شود.

• عدد قبل از W: حرف W مخفف Winter (زمستان) است. عدد قبل از آن (مثلاً 10) نشان‌دهنده گرانروی روغن در دمای پایین (هوای سرد) است. هرچه این عدد کمتر باشد، روغن در هنگام استارت سرد رقیق‌تر بوده و سریع‌تر به تمام قطعات موتور می‌رسد. این ویژگی بسیار مهم است زیرا بیشترین سایش موتور در لحظات اولیه روشن شدن خودرو رخ می‌دهد.
• عدد بعد از W: این عدد (مثلاً 40) نشان‌دهنده گرانروی روغن در دمای کاری موتور (حدود 100 درجه سانتی‌گراد) است. هرچه این عدد بیشتر باشد، روغن در دمای بالا غلظت خود را بهتر حفظ کرده و لایه محافظ قوی‌تری بین قطعات ایجاد می‌کند.

استفاده از گرانروی نامناسب خطرناک است. روغنی که در سرما بیش از حد غلیظ باشد (مانند 20W-50 در یک منطقه بسیار سرد)، در لحظه استارت به کندی پمپاژ شده و باعث سایش شدید قطعات می‌شود. برعکس، روغنی که در گرما بیش از حد رقیق شود، نمی‌تواند لایه محافظتی کافی ایجاد کند و منجر به آسیب موتور خواهد شد

سطح کیفیت API – حروف الفبای سلامت موتور

استاندارد API (انجمن نفت آمریکا) کیفیت و سطح عملکرد روغن را مشخص می‌کند. این استاندارد با دو حرف نمایش داده می‌شود:

• حرف اول: S برای موتورهای بنزینی (Service) و C برای موتورهای دیزلی (Commercial) به کار می‌رود.
• حرف دوم: این حرف بر اساس حروف الفبای انگلیسی، سطح کیفیت را نشان می‌دهد. هرچه این حرف به انتهای الفبا نزدیک‌تر باشد، استاندارد روغن جدیدتر و کیفیت آن بالاتر است. برای مثال، کیفیت API SN از API SL بالاتر و API SL از API SJ بهتر است.

تکامل این استانداردها با پیشرفت تکنولوژی موتورها گره خورده است. استانداردهای جدیدتر برای محافظت از فناوری‌های نوین مانند توربوشارژرها و سیستم‌های تزریق مستقیم سوخت (GDI) طراحی شده‌اند. به همین دلیل، استفاده از یک روغن با استاندارد قدیمی برای یک خودروی مدرن می‌تواند به موتور آن آسیب جدی وارد کند.

عواقب یک انتخاب اشتباه: وقتی روغن ارزان، گران تمام می‌شود

استفاده از روغن نامناسب، بی‌کیفیت یا بدتر از همه، تقلبی، می‌تواند هزینه‌هایی به مراتب سنگین‌تر از قیمت یک روغن باکیفیت روی دست شما بگذارد. این انتخاب اشتباه، زنجیره‌ای از مشکلات ویرانگر را به دنبال دارد:

• کاهش عملکرد و افزایش مصرف سوخت: اصطکاک بیشتر در موتور، بازدهی آن را کاهش داده و خودرو برای تولید همان قدرت، به سوخت بیشتری نیاز خواهد داشت.
• ایجاد لجن و رسوبات مرگبار (Sludge): روغن‌های بی‌کیفیت در دمای بالا تجزیه شده و ماده‌ای غلیظ و قیر مانند به نام لجن تولید می‌کنند. این لجن می‌تواند مجاری روغن‌رسانی را مسدود کرده و موتور را از روانکاری محروم کند که نتیجه آن، خرابی کامل موتور است.
• روغن سوزی و بوی سوختگی: روغن نامرغوب به دلیل پایداری حرارتی پایین، در دمای بالا تبخیر شده یا می‌سوزد. این امر باعث کاهش سطح روغن و به مشام رسیدن بوی سوختگی در خودرو می‌شود.
• سایش و فرسودگی زودرس قطعات: بدون لایه محافظ مناسب، قطعات فلزی با سرعت بالایی با یکدیگر تماس پیدا کرده و ساییده می‌شوند. این فرآیند می‌تواند به خرابی‌های فاجعه‌بار و پرهزینه‌ای مانند «یاتاقان زدن» منجر شود.
• روشن نشدن خودرو در هوای سرد: استفاده از روغنی با گرانروی زمستانی نامناسب (عدد W بالا) باعث می‌شود روغن در سرما به شدت سفت شده و استارت خوردن موتور را دشوار یا غیرممکن کند.

منطق مالی در این زمینه کاملاً روشن است: صرفه‌جویی چند صد هزار تومانی در خرید یک روغن ارزان یا تقلبی، می‌تواند به راحتی به هزینه‌های تعمیراتی چند ده میلیون تومانی منجر شود. خرید روغن اصلی و مناسب، نوعی بیمه برای سلامت قلب خودروی شماست.

نسخه مخصوص خودروی شما: راهنمای انتخاب روغن برای پرتیراژهای ایران

مهم‌ترین سوال برای هر راننده‌ای این است: «برای ماشین من چه روغنی مناسب است؟». در جدول زیر، مشخصات روغن موتور توصیه‌شده برای رایج‌ترین خودروهای تولید داخل بر اساس دفترچه راهنمای سازنده و استانداردهای فنی گردآوری شده است.

خودرو (Car Model)	موتور (Engine Type)	گرانروی پیشنهادی (SAE)	نوع پایه پیشنهادی (Base Oil)	یادداشت‌ها و منابع
پراید	کاربراتوری و انژکتوری قدیمی	20W-50	مینرال / نیمه سنتتیک	توصیه سایپا برای مدل‌های قدیمی.
پراید	یورو ۴	10W-40	نیمه سنتتیک	توصیه سایپا برای مدل‌های جدیدتر.
تیبا، ساینا، کوییک	M15 (یورو ۴ و ۵)	10W-40	نیمه سنتتیک	توصیه سایپا برای این خانواده.
پژو ۴۰۵، پارس، سمند	XU7 / XU7P	20W-50	نیمه سنتتیک	موتور طراحی قدیمی که با روغن غلیظ‌تر بهتر کار می‌کند.
پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس LX، رانا	TU5	10W-40	نیمه سنتتیک / تمام سنتتیک	موتور مدرن‌تر که به روغن با کیفیت بالاتر نیاز دارد.
سمند، دنا، دنا پلاس	EF7 (تنفس طبیعی)	10W-40	نیمه سنتتیک / تمام سنتتیک	ایران‌خودرو استفاده از 20W-50 را برای این موتور ممنوع کرده است.
دنا پلاس توربو، سورن توربو	EF7-TC (توربوشارژ)	5W-30 یا 5W-40	تمام سنتتیک (توصیه اکید)	موتورهای توربو به دلیل حرارت بالا، نیازمند روغن تمام سنتتیک هستند.

میدان نبرد برندها: روغن موتور ایرانی یا خارجی؟

این سوال اصلی بسیاری از رانندگان است. پاسخ قطعی «ایرانی» یا «خارجی» نیست، بلکه پاسخ صحیح «مناسب و اصلی» است. بیایید مزایا و معایب هر گروه را بررسی کنیم.

قهرمانان داخلی (پترولکس، بهران، ایرانول، پارس، اسپیدی)

نقاط قوت:

• قیمت مناسب و اقتصادی: مهم‌ترین مزیت این برندها، قیمت رقابتی آن‌هاست که با بودجه عموم مردم سازگار است.
• دسترسی گسترده: به راحتی در تمام نقاط کشور یافت می‌شوند.
• کیفیت استاندارد و قابل قبول: بسیاری از محصولات این شرکت‌ها، استانداردهای لازم (API SL/SM) برای اکثر خودروهای داخلی را با کیفیت خوبی پوشش می‌دهند و اغلب توسط خودروسازان داخلی نیز توصیه می‌شوند.
• ریسک کمتر تقلبی بودن: اگرچه نمونه‌های تقلبی وجود دارد، اما با خرید از نمایندگی‌های معتبر، احتمال اصالت کالا بالاتر است.

نقاط ضعف:

• ممکن است پیشرفته‌ترین فرمولاسیون‌ها (مانند API SP) را برای جدیدترین موتورهای وارداتی ارائه ندهند.
• برخی کاربران از نوسان کیفیت در بعضی محصولات گلایه دارند.

برندهای مطرح داخلی شامل سمن شیمی(پترولکس)، بهران (با محصولاتی چون سوپر پیشتاز و رانا) ، ایرانول (مانند ریسینگ) و نفت پارس (مانند پارس پایا)  و  هستند.

خرید روغن موتور پترولکس

لژیونرهای بازار (والوالین، توتال، کاسترول، لیکومولی و برندهای تحت لیسانس)

• نقاط قوت:

• تکنولوژی و فرمولاسیون پیشرفته: اغلب دارای جدیدترین استانداردها و بسته‌های افزودنی پیشرفته هستند که عملکرد فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهند.
• عملکرد عالی در شرایط سخت: برای موتورهای مدرن، توربوشارژ و پرفشار که تحت استرس و حرارت بالا کار می‌کنند، ایده‌آل هستند.
• اعتبار جهانی: پشتوانه این برندها، سال‌ها تحقیق و توسعه در سطح بین‌المللی است.
• نقاط ضعف:

• قیمت بالاتر: هزینه آن‌ها به طور قابل توجهی بیشتر از نمونه‌های داخلی است.
• ریسک بالای محصولات تقلبی: محبوبیت این برندها، آن‌ها را به هدف اصلی متقلبان تبدیل کرده است. یک روغن توتال یا کاسترول که از فروشگاهی نامعتبر و با قیمتی وسوسه‌انگیز خریداری شود، به احتمال قریب به یقین تقلبی است.

خرید روغن موتور والوالین

حکم نهایی: بهترین روغن، روغنِ «مناسب» است

در نهایت، انتخاب بین ایرانی و خارجی به نیاز شما بستگی دارد. بهترین روغن، روغنی است که:

1. با مشخصات توصیه‌شده توسط سازنده خودروی شما (از نظر گرانروی و سطح کیفیت API) مطابقت کامل داشته باشد.
2. با بودجه شما و ارزش خودرویتان همخوانی داشته باشد.
3. صد در صد اصلی باشد و از یک فروشگاه معتبر خریداری شود.

برای یک پراید یا پژو ۴۰۵، یک روغن نیمه سنتتیک باکیفیت ایرانی مانند بهران سوپر پیشتاز یا ایرانول ریسینگ، انتخابی هوشمندانه و کاملاً کافی است. اما برای یک خودروی توربوشارژ مدرن، سرمایه‌گذاری روی یک روغن تمام سنتتیک خارجی یا تحت لیسانس معتبر، برای حفظ سلامت موتور ضروری است. مهم‌ترین نبرد، نبرد با کالای تقلبی است؛ یک روغن ایرانی اصل، هزاران بار بهتر از یک روغن خارجی تقلبی است.

سوالات متداول